Test tabs

Het sterke van dit programma is dat Casper Verbrugge de jongens zelf aan het woord laat. Ze kijken terug op hun eigen functioneren, op hun gebrek aan inzet voor schoolse zaken, hun ingesleten patroon van uitstellen. Je hoort ook hun teleurstelling en frustratie.

De vier jongens van 16, 17 jaar hebben aan hun basisschool OBS Het Derde Dalton in Amsterdam de beste herinneringen; er was een goede sfeer, leren ging vanzelf, er was geen huiswerk en ze hoefden zich nooit in te zetten om iets echt te leren. Maar zoals Dolf Hautvast, ‘jongenspedagoog’ zei, ze hadden door gebrek aan uitdaging ook geen mogelijkheid om te ervaren hoe het is om iets niet meteen te kunnen. Daarnaast hebben ze geen zelfdiscipline aangeleerd. Op hun middelbare school, het Pieter Nieuwland College,zagen ze op tegen het huiswerk, ze stelden uit, maakten wel voornemens maar hadden geen zin, waren moe, hadden geen visie op hun toekomst, wilden alleen maar chillen enzovoort. Door niet te werken voorkwamen ze ook de teleurstelling van slechte cijfers na inzet. Ze leerden niet om tegenslagen op te vangen en om te gaan met falen. Hoewel ze de rol van hun ouders belangrijk vinden, hielp straffen thuis niet. Als ze naar hun kamer werden gestuurd gingen ze daar niksen of op bed liggen. Dolf Hautvast: “12- tot 17-jarigen gaan naar school voor vrienden. Ze willen gezien worden, ook door leerkrachten.”

Door gebrek aan discipline zijn ze nu bezig met het eindexamen op havo- en vmbo-t- niveau terwijl ze alle vier een vwo-advies hadden. Nu balen ze, nu ze zien dat ze links en rechts gepasseerd worden door leeftijdsgenoten die wel het vwo-diploma gaan halen. De jongens hebben tips voor de school: Leraren moeten de leerling aanmoedigen voor hun passie en positief reageren op goede resultaten. Leraren moeten steeds bereid zijn de leerling opnieuw een kans te geven, om iets op te halen, om zich te verbeteren, om zogezegd de boel te resetten. Leraren moeten kliergedrag van leerlingen niet persoonlijk nemen.

Dick van der Wateren, hun enthousiaste aardrijkskundedocent, zag dat de onderpresterende jongens zeer enthousiast werden bij een opdracht om van zelf gegoten betonnen blokken een hunebed te bouwen. Toen kwamen allerlei verborgen talenten naar boven. Hij speelt in op hun dromen, probeert bij hun passie te komen. Dolf Hautvast meent dat het probleem al op de basisschool ontstaat. Hij adviseert de bovenbegaafde leerlingen, ongeveer 20% van de klas, te signaleren en hen betekenisvolle taken te geven bijvoorbeeld door als hulp van de leerkracht aan andere kinderen uitleg te geven.

Het is pijnlijk te constateren dat zowel de ouders als de scholen deze slimme jongens niet op de rails hebben weten te houden. Hoewel er evenveel jongens als meisjes de brugklas van het vwo instromen, halen slechts 85 jongens op 100 meisjes een vwo-diploma! Het jongensprobleem.

Hoe kunnen we onderpresteren op de basisschool voorkomen? Dolf Hautvast wil het onderpresteren voorkomen door reeds op de basisschool de bovenbegaafden in te zetten als hulpkracht van de docent. Dit kan behoorlijk frustrerend worden als je toe bent aan de volgende stap. Wij denken dat deze leerlingen extra uitdaging nodig hebben. Veel basisscholen differentiëren reeds door gebruik te maken van extra materiaal. Voor de invoering van de Mammoetwet in 1968 werden leerlingen van groep 8 voorbereid op het toelatingsexamen voor het vwo : extra taal, rekenen, geschiedenis en aardrijkskunde. Daarmee werd meteen duidelijk dat je heel wat in je mars moest hebben, wilde je het daar gaan volhouden. Zo’n vroege selectie heeft zeker nadelen voor degenen die laat rijpen maar om zelfdiscipline te leren zouden pittige opdrachten en huiswerk maken op de basisschool weer normaal moeten worden.

Hoe kunnen we onderpresteren op de middelbare school voorkomen/begeleiden? Behalve de handvatten die het SLO aanreikt (zie service op deze site)  kan een school ook leerlingen die al onderpesteren extra begeleiden: Training voor onderpresteerders. Zo biedt het Stedelijk Gymnasium te Haarlem, met bijna alleen maar bovenbegaafde leerlingen, al zeven jaar trainingen voor onderpresteerders. Leerlingen worden in kleine groepjes geholpen te reflecteren op hun eigen functioneren, ze formuleren voornemens waar ze later op terug komen en zij worden geholpen met plannen. Wel is het zo dat met name jongens vaak moeite hebben met zelfreflectie.

Training voor ouders van onderpresteerders. Dit jaar is er ook een training gestart voor de ouders van deze onderpresteerders. Zij krijgen groepsgewijs informatie over onderpresteren en tips hoe ze het beste hun kind kunnen begeleiden.

NB1 In september organiseert de VU een congres over dit onderwerp. Scholengemeenschap Lek en Linge probeert jongensachtige manieren van lesgeven uit.

NB2 In hun nieuwe boek ‘Over de top’ laten de jongerenspecialisten Yvonne van Sark en Huub Nelis zien dat jongeren in de leeftijdscategorie van 10 tot 25 jaar juist gelukkiger worden als ze meer oog krijgen voor wat hun hart sneller doet kloppen, hun passie, hun talent. Als jongeren zich daarop richten, kunnen ze nog beter worden in waar ze goed in zijn.